Exit-intervyu — bu kompaniyani tark etayotgan xodim bilan tuzilgan suhbat bo‘lib, odatda uning oxirgi ish kunida yoki ishdan bo‘shashidan biroz oldin o‘tkaziladi. Bu jarayon tobora ommalashib bormoqda, chunki u xodimlar almashinuvi sabablarini tushunish, ichki jarayonlarni yaxshilash va sog‘lom korporativ madaniyatni shakllantirish imkonini beradi. O‘zbekistonda mehnat bozori bosqichma-bosqich modernizatsiya qilinayotgan bir paytda exit-intervyular oddiy rasmiyatchilik emas, balki HR bo‘limi uchun foydali analitik vosita sifatida qaralmoqda.
Table of Contents
Exit-intervyuning maqsadi — kompaniyaga endi bog‘liq bo‘lmagan va odatda ochiqroq fikr bildiradigan xodimdan samimiy va konstruktiv fikr-mulohazalarni yig‘ishdir. Bu orqali ish jarayonida uni nima norozi qilgani, nega ketishga qaror qilgani, qanday qiyinchiliklarga duch kelgani va nimalarni yaxshilash kerakligi aniqlanadi.
Bunday ma’lumot boshqaruvdagi, korporativ madaniyatdagi, mehnat sharoitidagi yoki kommunikatsiyalardagi takrorlanadigan muammolarni aniqlashga yordam beradi. Masalan, bir nechta xodim ketma-ket martaba o‘sishining yo‘qligini yoki ma’lum bir rahbar bilan muammolarni tilga olsa — bu signal hisoblanadi. Shunday qilib, exit-intervyular ichki diagnostika vazifasini bajaradi.
Exit-intervyuni odatda HR mutaxassisi yoki xodimning bevosita rahbari o‘tkazadi, ammo ko‘pincha bevosita rahbar emas, balki neytral shaxs suhbat qilgani yaxshiroq — bu xolislikni ta’minlaydi. Suhbat shaxsiy uchrashuv, onlayn videoqo‘ng‘iroq yoki maxsus forma to‘ldirish shaklida bo‘lishi mumkin.
Savollar oldindan tayyorlanadi va turli jihatlarni qamrab oladi: ketish sabablari, rahbariyatga munosabat, jamoa muhiti, mehnat sharoitlari, rivojlanish imkoniyatlari, stress darajasi va umumiy taassurotlar. Muhim jihat — suhbat tinch, bosimsiz va samimiy qiziqish bilan olib borilishi kerak.
Intervyu maxfiy bo‘lishi lozim. Yig‘ilgan ma’lumotlar umumiy shaklda tahlil qilinadi, aniq ism-shariflar tilga olinmaydi. Maqsad — jazolash emas, balki tizimli xulosalar chiqarishdir.
Exit-intervyuni kompaniyani tark etayotgan barcha xodimlar bilan o‘tkazish maqsadga muvofiq — ham o‘z xohishi bilan ketayotganlar, ham ish beruvchi tashabbusi bilan bo‘shatilayotganlar bilan. Ayniqsa, bir necha oy yoki yil ishlagan xodimlarning fikri qimmatlidir, chunki ular madaniyat va jarayonlar haqida to‘liq tasavvurga ega.
Eng yaxshi vaqt — oxirgi ish kuni yoki undan 1–2 kun oldin. Keyinroq o‘tkazish foydasiz: xodim yangi joyga moslashib ketadi yoki umuman aloqaga chiqishni istamaydi.
Exit-intervyular muntazam o‘tkazilganda HR bo‘limi va rahbariyatga jamoa ichidagi haqiqiy holat haqida tasavvur beradi. Bu orqali odamlar nega ketayotganini tushunish, boshqaruv uslubini yaxshilash va mehnat sharoitlarini o‘zgartirish mumkin. Olingan ma’lumotlar asosida xodimlarni ushlab qolish strategiyasini takomillashtirish, moslashuv va motivatsiya dasturlarini rivojlantirish mumkin.
Bundan tashqari, exit-intervyuning o‘tkazilishi ish beruvchining obro‘siga ijobiy ta’sir qiladi. Ketayotgan xodim uning fikri qadrlanishini sezadi va hatto nizolar sabab bo‘lsa ham, kompaniyadan kamroq salbiy tuyg‘ular bilan chiqib ketadi. Bu esa kichik bozor sharoitida, xususan O‘zbekistonda, juda muhimdir.
Ba’zi kompaniyalar exit-intervyuni keraksiz deb hisoblab, butunlay o‘tkazmaydi. Boshqalarda esa bu jarayon faqat rasmiyatchilik sifatida amalga oshiriladi. Yana bir muammo — xodim samimiy gapirishdan qo‘rqishi mumkin, chunki uning so‘zlari unga qarshi ishlatilishidan xavotirlanadi.
Bunday vaziyatlarni faqat professional tashkil etilgan jarayon bartaraf etadi: maxfiylik kafolati, to‘g‘ri savollar va tanqidni qabul qilishga tayyorlik. Agar exit-intervyu bosim yoki “hisob-kitob” vositasiga aylansa, u o‘z ahamiyatini yo‘qotadi.
Verifix platformasi exit-intervyuni qulay va boshqariladigan shaklda o‘tkazish imkonini beradi. Tizimda so‘rovnomalar shablonlarini yaratish, xodimlarga elektron shaklda yuborish, anonim fikr-mulohazalarni yig‘ish va asosiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha umumiy hisobotlar tuzish mumkin. Bu jarayonni yengillashtiradi, inson omilini kamaytiradi va HR bo‘limiga xolis ma’lumot beradi.
Exit-intervyu — bu shunchaki xayrlashuv emas, balki kompaniya ichki muhiti haqida qimmatli bilim manbai. U boshqaruvdagi zaif joylarni aniqlash, jamoa munosabatlarini yaxshilash va xodimlar oqimini kamaytirishga yordam beradi. To‘g‘ri tashkil etilganda bu jarayon nafaqat biznesga, balki xodimlarga ham foyda keltiradi: ular o‘z tajribasi va fikri qadrlanishini his qiladi. Rivojlanayotgan O‘zbekiston HR bozorida exit-intervyuni tizimli joriy etish barqaror va samarali korporativ madaniyat qurishda muhim qadam bo‘lishi mumkin.
Ish vaqtini hisobga olish 
Ish vaqtini hisobga olish 
Foydali materiallar 
Atamalar lug‘ati 
Atamalar lug‘ati 
Atamalar lug‘ati 
