Moslashuvchan ish jadvalida ish vaqtini qanday hisobga olish kerak

Moslashuvchan jadval — bu xodimlarga kelishilgan vaqt doirasida ish kunining boshlanishi va tugashini mustaqil belgilash imkonini beruvchi qulay formatdir. Bunday yondashuv O‘zbekistonda ham mashhurlashib bormoqda, ayniqsa IT-kompaniyalar, startaplar va xalqaro tashkilotlar orasida.
Biroq erkinlik ortishi bilan ish vaqtini hisobga olish masalasi ham murakkablashadi. Qanday qilib haqiqiy ishlangan soatlarni qayd etish, qonun talablariga rioya qilish va ham xodimlar, ham nazorat organlari oldida shaffoflikni ta’minlash mumkin? Shu haqida maqolada gaplashamiz.

Moslashuvchan jadval nima va u standartdan nimasi bilan farq qiladi

Moslashuvchan jadval — bu to‘liq erkinlik emas, balki belgilangan chegaralarga ega rejimdir. Odatda unda «yadro vaqt» bo‘ladi — majburiy ishtirok soatlari (masalan, 11:00 dan 15:00 gacha), qolgan vaqtni esa xodim o‘zi taqsimlaydi.

Standart sakkiz soatlik ish kunidan (masalan, 9:00 dan 18:00 gacha) farqli o‘laroq, moslashuvchan jadval xodimdan ko‘proq ichki intizomni, ish beruvchidan esa aniq hisob mexanizmlarini talab qiladi.

Masalaning huquqiy tomoni

O‘zbekiston mehnat qonunchiligi moslashuvchan jadvalni qo‘llashni taqiqlamaydi. Aksincha, tomonlar kelishuvi asosida ish vaqtini belgilash imkoniyatini nazarda tutadi.

Shu bilan birga, ish beruvchi har bir xodimning ishlagan vaqtini aniq hisobga olishi shart — qaysi jadvalda ishlashidan qat’i nazar.

Muhim jihat: mehnat inspeksiyasi yoki soliq organlari tekshiruvi bo‘lsa, tashkilot ish vaqtini hisobga olish jadvalini taqdim etishi kerak. Ya’ni, shunchaki «moslashuvchan jadvalda ishlagan» deb yozish yetarli emas — kunlar bo‘yicha batafsil qayd bo‘lishi shart.

Moslashuvchan jadvalning shakllari

Amaliyotda O‘zbekistonda ko‘pincha quyidagi variantlar qo‘llaniladi:

•        Sirpanma jadval — xodim ishni turli vaqtda boshlashi va tugatishi mumkin, lekin to‘liq smenani ishlaydi

•        Bo‘lingan ish kuni — ish kuni ikki yoki undan ortiq vaqt oralig‘idan iborat bo‘ladi

•        Qisqartirilgan ish haftasi — ba’zi kunlarda ishlash soatlari ko‘paytiriladi

•        Individual jadval — to‘liq xodimga moslashtirilgan ish vaqti

Tanlov biznesning o‘ziga xosligi, xodimlar bilan kelishuv va ish beruvchining texnik imkoniyatlariga bog‘liq.

Moslashuvchan jadvalda ish vaqtini hisobga olish

Asosiy maqsad — chalkashliklarga yo‘l qo‘ymaslik va shaffoflikni ta’minlash. Buning uchun ish vaqtini qayd qilish vositasi va qoidalari aniq belgilanishi kerak, shunda barcha xodimlar va rahbariyat jarayon qanday ishlashini tushunadi.

Ish vaqtini hisobga olish jadvalidan foydalanish

Moslashuvchanlikka qaramay, ish vaqtini hisobga olish jadvali (tabellar) baribir yuritilishi lozim. U qog‘ozda yoki elektron shaklda bo‘lishi mumkin. Muhimi — quyidagilar aks etishi shart:

•        Ish kunining boshlanish va tugash vaqti

•        Haqiqiy ishlangan soatlar soni

•        Dam olish kunlari, ta’til, kasallik varaqasi va boshqa sababli yo‘qlik belgilari

Tabellarni qo‘lda yuritish mumkin, lekin maxsus elektron tizimlarda bu ancha qulay.

Ortiqcha ish va kompensatsiyalarni hisobga olish

Moslashuvchan jadval xodim doimiy «aloqada bo‘lishi kerak» degani emas. Agar xodim muntazam ravishda ortiqcha ishlayotgan bo‘lsa, bu ortiqcha ish hisoblanadi va Mehnat kodeksiga muvofiq kompensatsiya qilinishi shart.

Aksincha, xodim normani to‘liq bajarmasa, bu — dam olish kunlari, to‘liq bo‘lmagan bandlik yoki intizom buzilishi ekanini aniqlash zarur.

Elektron hisob tizimlari darhol kim ortiqcha ishlayotgani, kim esa yetarlicha ishlamayotganini ko‘rsatib, tezkor choralar ko‘rish imkonini beradi.

Verifix yordamida avtomatlashtirilgan hisobning afzalliklari

Verifix platformasidan foydalanish moslashuvchan jadvalda ish vaqtini hisobga olishni sezilarli darajada yengillashtiradi. Tizim O‘zbekiston biznes realiyalari uchun ishlab chiqilgan va xodimlar bandligini shaffof, aniq va samarali nazorat qilish imkonini beradi.

•        Birinchidan, Verifix xodimlarga ish kunining boshlanishi va tugashini mustaqil belgilash imkonini beradi. Bu kompyuter orqali ham, mobil telefon orqali ham amalga oshiriladi. Rahbar esa istalgan vaqtda kim ishlayotganini, kim hali ishga kirishmaganini yoki smenani tugatganini ko‘ra oladi.

•        Ikkinchidan, tizim ish vaqtini hisobga olish jadvalini avtomatik tarzda, daqiqasigacha aniqlik bilan shakllantiradi. Qo‘lda jadval to‘ldirish shart emas — barcha ma’lumotlar real vaqt rejimida yangilanadi va qulay formatda yuklab olinishi mumkin. Bu ayniqsa buxgalter uchun hisobot tayyorlashda yoki mehnat inspeksiyasi tekshiruvlarida juda qulay.

•        Bundan tashqari, Verifix ortiqcha ishlar, yetarli ishlanmagan soatlar va jadvaldan chetlanishlarni ko‘rsatadi. HR-xizmati muammolar haqida o‘z vaqtida ogohlantirish oladi, xodimlar esa o‘zlari qancha soat ishlaganini va qancha qolganini darhol ko‘ra oladi.

•        Yana bir muhim afzallik — Verifix’ning boshqa HR jarayonlari bilan integratsiyasi. Platformada nafaqat vaqt hisobini, balki kadrlar hisobini yuritish, ta’til, kasallik varaqasi va dam olish kunlarini rasmiylashtirish, har bir xodim uchun individual grafiklarni sozlash mumkin.

Natijada, Verifix yordamida ish vaqtini avtomatlashtirilgan hisobga olish qonun talablariga rioya qilishni osonlashtiradi, jamoada shaffoflik va ishonchni kuchaytiradi, xodimlarning tartibliligini oshiradi va ma’muriy xarajatlarni kamaytiradi.